Jak przeprowadzić spadek po rodzicach? Formalności krok po kroku.

Śmierć jednego z rodziców to trudny okres dla najbliższych. Dodatkowy stres powoduje konieczność zmierzenia się z formalnościami dotyczącymi spadku. Chcąc uporządkować sprawy po zmarłym, zwłaszcza w banku lub urzędzie, niejednokrotnie spotykamy się z żądaniem przedstawienia potwierdzenia praw do spadku.

Czy zatem przeprowadzenie spadku po rodzicach to nasz obowiązek? Odpowiedź brzmi: i tak, i nie. Żaden przepis nie obliguje potencjalnego spadkobiercy do przeprowadzenia sprawy spadkowej. Ale w praktyce bez sądowego stwierdzenia nabycia spadku (względnie notarialnego poświadczenia dziedziczenia) niemożliwym będzie przeprowadzenie procedur związanych ze spadkiem. W niniejszym wpisie uwagę poświęcimy wyłącznie temu, jak sprawnie i krok po kroku przeprowadzić spadek po rodzicach w sądzie.

Krok 1

Uzyskanie odpisu aktu zgonu

Uzyskanie odpisu aktu zgonu jest możliwe w dowolnym Urzędzie Stanu Cywilnego w Polsce, a od 2019 roku również za pośrednictwem Internetu (przez profil zaufany eGo). Osobami, które mogą otrzymać odpis są: małżonek zmarłego, bliska rodzina tj. rodzic, dziadek, babcia, dziecko, wnuk, prawnuk, rodzeństwo, a także osoba, która wykaże interes prawny w jego uzyskaniu. Koszt uzyskania  skróconego aktu zgonu to kwota 22 złotych.

Krok 2

Ustalenie, czy zmarły pozostawił testament.

Testament może być sporządzony w formie ustnej, pisemnej lub notarialnej. Zdecydowana większość testamentów to testamenty własnoręczne oraz notarialne. Jeśli wiemy o tym, że spadkodawca pozostawił testament, naszym obowiązkiem jest złożyć go w sądzie spadku lub u notariusza. Niedopełnienie powyższego grozi z jednej strony odpowiedzialnością odszkodowawczą, a także nałożeniem na nas przez sąd grzywny. Przed złożeniem testamentu własnoręcznego w sądzie warto wykonać jego kserokopię, aby zabezpieczyć się przed sytuacją, w której dokument zaginie, co wykluczy dziedziczenie w oparciu o niego.  Jeśli testament jest spisany w formie aktu notarialnego, wówczas nie ma potrzeby wykonywania jego kserokopii, albowiem zaginięcie odpisu aktu nie stanowi problemu. W takiej sytuacji należy udać się do kancelarii notarialnej i złożyć wniosek o wydanie jego odpisu. 

Gdy nie jesteśmy pewni, czy spadkodawca pozostawił testament to powinniśmy wraz z aktem zgonu udać się do dowolnej kancelarii notarialnej, w której uzyskamy informację o tym, czy dana osoba sporządziła testament i w której kancelarii notarialnej powinniśmy go szukać. Informacja ta pozyskiwana jest z Notarialnego Rejestru Testamentów, który prowadzony jest od 2011 roku. Wpis do NoRT nie jest obowiązkowy, a spadkodawca w każdej chwili może zażądać jego wykreślenia. Większość kancelarii notarialnych działa jednak w ten sposób, że rejestruje wszystkie sporządzane testamenty. Po dziesięciu latach testamenty przekazywane są do archiwum ksiąg wieczystych właściwego sądu rejonowego.

Krok 3

Ustalenie osób, które dziedziczą

Krąg spadkobierców ustalamy w oparciu o:

– testament, w którym wskazane są osoby powołane do dziedziczenia

– zasady wynikające z przepisów prawa cywilnego- gdy brak jest sporządzonego testamentu.

W przypadku dziedziczenia ustawowego do spadku będą wyznaczane osoby z najbliższej rodziny w następującej kolejności:

  1. dzieci spadkodawcy i jego małżonek
  2. zstępni dzieci spadkodawcy- gdy dzieci spadkodawcy nie żyją
  3. małżonek i rodzice zmarłego- tylko wówczas, gdy brak jest zstępnych czyli np. dzieci lub wnuków
  4. tylko rodzice- gdy zmarły nie miał małżonka oraz dzieci
  5. rodzice i rodzeństwo- jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku udział spadkowy, który by mu przypadał przypada rodzeństwu
  6. rodzice i zstępni rodzeństwa- gdy którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych
  7. dziadkowie- w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy
  8. zstępni dziadków- gdy któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku
  9. gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy

  Biorąc pod uwagę, iż niniejszy wpis służy wyjaśnieniu zagadnienia dziedziczenia po rodzicach pomijam szczegółowe opisywanie zasad ustalania wysokości udziałów i ograniczę się jedynie do stwierdzenia, że dzieci spadkodawcy dziedziczą w częściach równych. Przykładowo każde z trójki rodzeństwa będzie dysponowało udziałem po 1/3. Jeśli jednak zmarły w chwili śmierci pozostawał w małżeństwie to po równo z dziećmi dziedziczy także małżonek, z tym zastrzeżeniem, że część mu przypadająca nie może być mniejsza niż ¼.

Krok 4

Uzyskanie odpisów aktu urodzenia lub małżeństwa

Akty stanu cywilnego wskazują na pokrewieństwo osób ze zmarłym (np. odpis skrócony aktu urodzenia, odpis skrócony aktu małżeństwa). Ich przedłożenie w oryginałach jest konieczne do zainicjowania sprawy spadkowej i służy potwierdzeniu kręgu spadkobierców. Istotne jest to, że w przypadku, gdy spadkobiercami są zamężne córki spadkodawcy, niezbędnym będzie przedłożenie odpisu skróconego aktu małżeństwa zamiast aktu urodzenia, a to z uwagi na prawdopodobną zmianę nazwiska. W odpisie aktu małżeństwa wskazywani są również rodzice osoby wstępującej w związek małżeński, co jednoznacznie wykazuje pokrewieństwo pomiędzy córką a spadkodawcą.

Krok 5

Ustalenie adresów zamieszkania

Wszystkie osoby, które wchodzą w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi są uczestnikami postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Nawet, gdy dochodzi do dziedziczenia testamentowego, w wyniku którego spadkobiercą zostaje wyłącznie np. żona koniecznym jest zawiadomienie pozostałych bliskich, którzy mają prawo zapoznać się z treścią testamentu oraz stawić się w sądzie. Zawiadomienie o posiedzeniu wraz z odpisem testamentu jest doręczane pozostałym uczestnikom i w tym celu sąd musi dysponować ich aktualnym miejscem zamieszkania.  Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku musi zatem zawierać adres wszystkich potencjalnych spadkobierców.

Krok 6

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku

Wszystkie dotychczasowe kroki służyły zgromadzeniu informacji oraz dokumentów niezbędnych do prawidłowego zainicjowania sprawy spadkowej. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku musi zawierać zatem:

  • imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce jego śmierci oraz oznaczenie jego ostatniego miejsce stałego zamieszkania;
  • imię, nazwisko, numer PESEL i adres w wnioskodawcy, tj. osoby składającej wniosek;
  • imiona, nazwiska i adresy uczestników postępowania, tj. wszystkich osób, które wchodzą w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi;
  • żądanie stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym;
  • informacje o ewentualnych testamentach, które zostawił zmarły;
  • wskazanie interesu, jaki przyświeca wnioskodawcy we wszczęciu postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku (np. wnioskodawca jest jednym ze spadkobierców).

Do wniosku należy załączyć także zgromadzone akty stanu cywilnego oraz ewentualnie testament. Ponadto oprócz egzemplarza dla sądu koniecznym jest złożenie wniosku oraz kserokopii załączników w takiej liczbie, aby każdy uczestnik otrzymał jego odpis.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł.

Jeśli nurtują Państwa jeszcze inne kwestie z zakresu dziedziczenia zapraszamy do kontaktu lub zapoznania się z ofertą kancelarii dotyczącą spraw spadkowych pod linkiem: https://adwokat-krakow.com/prawo-spadkowe-krakow/

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *