Przedawnienie roszczeń to zagadnienie niebywale istotne zarówno z punktu widzenia ochrony interesów wierzyciela jak i dłużnika.  Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić od jego zaspokojenia. W praktyce oznacza to, że po upływie terminu przedawnienia dłużnik może po prostu odmówić zapłaty swojego zobowiązania na rzecz wierzyciela, podnosząc zarzut przedawnienia. W takiej sytuacji wierzyciel, na skutek podniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia, nie będzie miał możliwości skutecznego wyegzekwowania zapłaty należnej mu kwoty.

Z tego względu bardzo istotne są nowe terminy przedawnienia roszczeń cywilnych, wprowadzone ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Zmiany w zakresie terminów przedawnienia weszły w życie w dniu 9 lipca 2018 r. W ich wyniku, tak zwane ogólne terminy przedawnienia uległy skróceniu.

Dotychczas obowiązujący ogólny termin przedawnienia roszczeń cywilnych wynosił dziesięć lat. Po nowelizacji, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat. Dla roszczeń okresowych oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej pozostawiono dotychczasowy, trzyletni termin. Przykładem sytuacji w której przepis szczególny modyfikuje długość terminu przedawnienia są na przykład przepisy Kodeksu cywilnego o użyczeniu, które przewidują roczny termin przedawnienia określonych roszczeń wynikających z tego stosunku prawnego.

Oprócz nowego terminu przedawnienia roszczeń, w wyniku nowelizacji zmianie ulega również sposób oznaczenia końca terminu przedawnienia. Dotychczas koniec biegu terminu przedawnienia, mającego zastosowanie do określonego roszczenia następował w ostatnim jego dniu. W chwili obecnej koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Co to oznacza w praktyce? Jeżeli będziemy mieć na przykład do czynienia z roszczeniem o odszkodowanie, ulegającym przedawnieniu w terminie sześciu lat, które stało się wymagalne w dniu 10 lipca 2018 r., to koniec biegu terminu przedawnienia nie będzie przypadał, tak jak byśmy to liczyli dotychczas, na dzień 10 lipca 2024 r., tylko na koniec roku kalendarzowego, tj. na dzień 31 grudnia 2024 r. W pewnych sytuacjach, kiedy bieg terminu przedawnienia przypadnie na początek roku kalendarzowego, ten sposób określenia końca terminu przedawnienia może oznaczać rzeczywiste jego wydłużenie do niespełna 7 lat.

Na mocy analizowanej nowelizacji zmianie uległ również termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu uprawnionego do rozpoznawania spraw danego rodzaju, orzeczeniem sądu polubownego lub stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem, a następnie zatwierdzoną przez sąd. Dotychczas takie roszczenia przedawniały się z upływem dziesięciu lat. Po ostatniej nowelizacji termin przedawnienia wynosi sześć lat. Nie uległ natomiast zmianie termin przedawnienia roszczeń okresowych, stwierdzonych na mocy wyżej wymienionych rozstrzygnięć i nadal wynosi trzy lata.

Nowe przepisy dotyczące terminów przedawnienia znajdą w sposób oczywisty zastosowanie do wszystkich roszczeń, które powstały bądź powstaną po 8 lipca 2018 r. Nowe, krótsze terminy przedawnienia, co do zasady będą jednak dotyczyły również roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018 r. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych. Sytuację komplikuje jednak to, iż w zakresie w jakim nowe przepisy mają dotyczyć przedawnienia roszczeń powstałych przed wejściem w życie przepisów nowelizujących, ustawodawca wprowadził zasadnicze wyjątki. Pierwszym zastrzeżeniem jest to, że jeżeli nowy termin przedawnienia jest krótszy niż ten liczony według dotychczasowych przepisów, to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu wejścia w życie znowelizowanych przepisów, tj. 9 lipca 2018 r. Po drugie, gdyby jednak tak ustalony termin przedawnienia okazałby się dłuższy niż ten, który wynikał ze starej regulacji, to wtedy przedawnienie nastąpi z upływem krótszego, starego terminu. Upraszczając zawiłości redakcyjne ustawy można przyjąć, że do roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018 r. zawsze znajdą zastosowanie te przepisy regulujące długość terminu przedawnienia i sposób ustalania początku jego biegu, które finalnie pozwolą na wcześniejsze przedawnienie się roszczenia.

Jeżeli zainteresował Cię ten artykuł i chciałbyś dowiedzieć się więcej lub zapytać jak opisane zmiany mogą wpłynąć na Twoją sytuację albo masz jakieś inne pytania lub jakiekolwiek wątpliwości, skontaktuj się z naszą Kancelarią!