Kontynuując tematykę związaną z prawem spadkowym, w niniejszym wpisie skupiamy się na problemie związanym z odsetkami za opóźnienie w zapłacie zachowku, a dokładnie na wskazaniu chwili, od której osoba uprawniona do otrzymania zachowku może zacząć je naliczać.

Szerzej o samym zachowku pisaliśmy tutaj: https://adwokat-krakow.com/2019/12/14/darowizna-za-zycia-spadkodawcy-a-prawo-do-zachowku/

Swego czasu w orzecznictwie sądowym panował utrwalony pogląd, że odsetki od kwoty zachowku należą się od dnia wyroku do dnia zapłaty. Wykształcił się on jeszcze w czasach transformacji ustrojowej, kiedy mieliśmy do czynienia z wysokimi stopami odsetek ustawowych oraz dynamiczną inflacją. Oznaczało to, że wartość roszczenia z chwili jego powstania mogła być diametralnie inna niż w chwili orzekania przez sąd. Przyjęcie rozwiązania opierającego się na zasadności naliczania odsetek od dnia wydania wyroku miało zatem służyć ochronie zobowiązanego do zapłaty, u której podstaw legły względy słuszności skupiające się na niezasadności podwójnej waloryzacji świadczeń.

Aktualnie jednak sądy co do zasady stają na odmiennym stanowisku wskazując, że za termin początkowy naliczania odsetek od roszczenia o zachowek należy przyjąć datę wezwania dłużnika do zapłaty należnego zachowku. Uzasadniając ten pogląd wskazuje się, że roszczenie o zachowek jest roszczeniem o zapłatę określonej sumy pieniężnej, niezbędnej do jego pokrycia albo jego uzupełnienia. Opóźnienie osoby zobowiązanej do zapłaty zachowku ze spełnieniem tego świadczenia pieniężnego, upoważnia osobę uprawnioną do żądania odsetek za czas opóźnienia, choćby nawet nie poniosła z tego tytułu żadnej szkody i chociażby dłużnik (osoba zobowiązana do zapłaty zachowku) nie ponosiła odpowiedzialności za powstałe opóźnienie. Z uwagi na to, że przepisy Kodeksu cywilnego regulujące zachowek nie stanowią o tak zwanym terminie wymagalności roszczenia o zapłatę należnego zachowku, jak również nie wynika on z właściwości tego zobowiązania, to należy się odwołać do ogólnej regulacji. Zgodnie z nią świadczenie pieniężne powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela do jego wykonania. To zaś otwiera drogę do skutecznego domagania się odsetek już od chwili wezwania dłużnika do zapłaty należnego zachowku. Z tego też względu warto pamiętać o skierowaniu stosownego wezwania do zapłaty, jeszcze przed wytoczeniem sprawy o zachowek na drogę postępowania sądowego.

Sprawy o zachowek to nierzadko skomplikowane i długotrwałe procesy, wymagające przeprowadzenia szeregu czynności dowodowych, przesłuchania wielu świadków lub przeprowadzenia opinii biegłych. Często skutkuje to długotrwałością takich postępowań co oznacza, że właściwe określenie momentu naliczania odsetek może mieć niebagatelne znaczenie dla kwoty dochodzonego roszczenia.

Warto przy tym wspomnieć, że wskazany wyżej pogląd o zasadności naliczania odsetek od zachowku od dnia wezwania dłużnika do zapłaty, nie stanowi bezwzględnej reguły. Wskazuje się bowiem na konieczność badania stanu opóźnienia dłużnika przy wszechstronnym uwzględnieniu wszystkich okoliczności danej sprawy. Niewskazany jest zatem automatyzm orzekania, wyznający bezwzględną zasadę o należności odsetek od dnia wezwania dłużnika do zapłaty. Jakie z kolei okoliczności mogą przesądzać o ustaleniu innej daty wymagalności roszczenia o zachowek? Wskazuje się przede wszystkim na stan wiedzy zobowiązanego do zapłaty zachowku odnośnie okoliczności niezbędnych do oceny tego czy roszczenie o zachowek rzeczywiście jest zasadne oraz oceny zasadności jego wysokości. Jeżeli pomiędzy stronami toczy się na przykład rzeczywisty spór o wartość substratu zachowku, którego wyjaśnienie może nastąpić dopiero w toku czynności dowodowych przeprowadzonych w procesie sądowym, to z pewnością może to stanowić postawę do wskazania innej daty wymagalności roszczenia o zachowek, niż data wezwania do zapłaty. Dlatego nie sposób jednoznacznie wskazać daty wymagalności konkretnego roszczenia o zachowek, bez dokonania stosownego rozważenia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych. Sprawa o zachowek może zatem nastręczać wielu problemów procesowych, których właściwe rozwiązanie będzie rzutować na ostateczną treść wyroku sądu. Jeżeli masz jakieś pytania lub wątpliwości związane z zachowkiem lub innego rodzaju sprawą spadkową, warto zasięgnąć porady dobrego adwokata. Kancelaria Adwokacka Szczurek Szewczyk-Stępień Szkutnik doradza w sprawach spadkowych oraz reprezentuje klientów w sporach sądowych związanych z dziedziczeniem. Szczegóły dotyczące oferty Kancelarii w zakresie prawa spadkowego można znaleźć pod linkiem: https://adwokat-krakow.com/prawo-spadkowe-krakow/

Zachęcamy również do zapoznania się z całością usług oferowanych przez zespół adwokatów naszej Kancelarii: https://adwokat-krakow.com